Historia

Całkowicie odmiennie zorganizowano wojskowe służby wywiadowcze na wschodzie, gdzie najdłużej trwały działania militarne.           Z tego też powodu struktura organów Oddziału II ND WP musiała być dostosowana do organizacji jednostek bojowych Wojska Polskiego. W styczniu 1920 roku dowództwa frontów przekształcono w dowództwa armii. Przy każdym nowo powstałym dowództwie armii utworzono oddziały II informacyjne, których struktura wewnętrzna przedstawiała się...

Równocześnie z budową naczelnych władz wojskowych Wojska Polskiego rozpoczęto tworzenie służb wywiadowczych i kontrwywiadowczych.        Utworzenie wywiadu wojskowego II Rzeczypospolitej poprzedziła kilkuletnia działalność siatek konspiracyjnych polskich organizacji niepodległościowych. Zdobywało w nich doświadczenie wielu późniejszych oficerów polskiego wywiadu wojskowego.         W końcu października 1918 roku Rada Regencyjna utworzyła Sztab Generalny, któ...

25 grudnia 1918 r. Paderewski przybył do Gdańska na pokładzie brytyjskiego krążownika „Concord”. 27 grudnia (na zdjęciu) przyjechał pociągiem do Poznania. Jego wizyta  wywołała wielką patriotyczną manifestację, przyczyniając się do wybuchu Powstania Wielkopolskiego. 1 stycznia 1919 na dworcu Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej nastąpiło uroczyste powitanie Ignacego Paderewskiego  w Warszawie. Wkrótce zostanie premierem II Rzeczypospolitej. Poniżej przytaczam wspomnienia mojego wuja Romana Rogowskiego, który...

Równolegle z powstawaniem państwowości polskiej rozpoczęto tworzenie polskich sił zbrojnych.         Pierwsze próby organizowania polskich sił zbrojnych podjęła Rada Regencyjna. W dniu 11 grudnia 1917 roku premier Jan Kucharzewski, na  pierwszym posiedzeniu Rady Ministrów Rady Regencyjnej podkreślając wagę tworzenia Wojska Polskiego uznał za niezbędne utworzenie – w drodze poboru – 150-tysięcznej armii. W tydzień później Rada Regencyjna opracowała projekt dekretu o...

W czerwcu 1917 roku rozpoczęto tworzenie Armii Polskiej we Francji.         Z chwilą wybuchu I wojny światowej przedstawiciele Polonii francuskiej podjęli starania o  utworzenie polskich jednostek wojskowych we Francji.         W dniu 8 sierpnia Komitet Wolontariuszy Polskich uchwalił deklarację, w której zaznaczano, iż jego członkowie „ zobowiązują się służyć Francji podczas całego trwania wojny i w tym celu oddają się do dyspozycji władz cywilnych i...

Przejęcie przez Polskę Zaolzia na początku października 1938 roku nastąpiło w sposób spokojny, bezkrwawy i doskonale zorganizowany.           W nocy z 21 na 22 września, doszło w Cieszynie do rozruchów ulicznych i starć pomiędzy Polakami a Czechami. Czeskie siły bezpieczeństwa szybko zaprowadziły porządek, a ogłoszona w dniu 23 września mobilizacja dodatkowo podziała uspokajająco na rozgrzane głowy. Pomimo to polskie gazety podgrzewały atmosferę informując o rzekomych krwawych walkach Polak...

Nie ulega wątpliwości, że gdyby w 1938 roku doszło do wybuchu wojny czechosłowacko-niemieckiej, głownym teatrem działań wojennych byłoby terytorium Czech, Słowacja pełniłaby jedynie rolę zaplecza.          Oceniając ukształtowanie Wyżyny Środkowoczeskiej pod względem możliwości obrony w przypadku wojny z Niemcami, należy wspomnieć o trzech znacznych obniżeniach w granicznych pasmach górskich, które stanowiły niejako naturalne kierunki ataku. Są to dolina rzeki Ohre, przełęcze Czeskiego Lasu...

W Monachium Francja i Wielka Brytania zgodziły się na przyłączenie do III Rzeszy ziem czeskich zamieszkałych przez większość niemiecką.            Wobec fiaska dotychczasowych rozmów rządu czechosłowackiego z Partią Niemców Sudeckich w połowie sierpnia 1938 roku do negocjacji włączył się prezydent Beneś proponując rozpoczęcie rozmów na temat utworzenia trzech niemieckich okręgów autonomicznych na Śląsku – w rejonach Litomierza, Czeskiej Lipy i Karlowych War...

W okresie wielkiego kryzysu konflikty niemiecko-czeskie uległy znacznemu zaognieniu.          Niezależnie od tego odprężenie w stosunkach niemiecko-czeskich Niemcy nadal rozbudowywali swoje organizacyjne zaplecze. Największą rolę odgrywały w nim związki ochronne (Związek Niemców w Czechach, Związek Niemców Północnych Moraw, Związek Niemców Śląska), szkolne (Niemiecki Związek Kulturalny) oraz organizacje gimnastyczne (Niemiecki Związek Gimnastyczny). Szczególnie dwa...

W powstałym w listopadzie 1918 roku państwie czechosłowackim Niemcy stając się mniejszością narodową, utracili dotychczasową uprzywilejowaną pozycję.         W dniu 28 października 1918 roku Czechosłowacki Komitet Narodowy proklamował powstanie niepodległej Czechosłowacji. W odpowiedzi Niemcy czescy utworzyli dzień później prowincję Niemieckie Czechy ze stolicą w Liberacu. Na jej czele stanął starosta krajowy Rudolf Lodgman von Auen. W dniu 30 października niemieccy posłowie z północnych Moraw i...

Istotny wpływ na rozwój stosunków polsko-czechosłowackich miała sytuacja Polaków na Śląsku Cieszyńskim.          Po przyznaniu Śląska Cieszyńskiego Czechosłowacji stosunki między Polakami a Czechami na pograniczu pozostawały napięte. Polacy żywili głębokie przekonanie o swojej krzywdzie, podczas gdy Czesi uważali, iż konferencja w Spa przyznała im tereny, które słusznie im się należały.           Polska wspólnota na Śląsku...

Po stronie polskiej w 1920 roku walczyły także jednostki kozackie i białoruskie.           Po zamachu bolszewickim większość oddziałów kozackich opowiedziała się po stronie „białych”. W odpowiedzi w instrukcji podpisanej przez członka KC partii bolszewickiej Jakowa Swierdłowa polecono: „Przeprowadzić masowy terror przeciwko bogatym Kozakom, likwidując ich całkowicie; przeprowadzić bezwzględny masowy terror w stosunku do wszystkich Kozaków biorących jakikolwiek...

W wojnie polsko-bolszewickiej po stronie polskiej walczyło kilka jednostek rosyjskich.          Pierwsze oddziały rosyjskie pojawiły się po stronie polskiej już na początku 1919 roku, gdy w  Kobryniu podporządkowała się polskiemu dowództwu rosyjska drużyna oficerska, walcząca dotychczas przeciwko bolszewikom u boku Niemców. Została ona następnie przydzielona do Dywizji Podlaskiej (późniejsza 9. DP), dowodzonej przez gen. Antoniego Listowskiego. Sprawa ta wywołała znaczy oddźwięk...

Szefowie MBP chcieli połączyć sprawę „Radosława” z oskarżanym o tzw. nacjonalistyczne odchylenie gen. Spychalskim.           Choć w żadnym miejscu Mazurkiewicz nie przyznawał się do jakiejkolwiek nielegalnej działalności przeciwko władzom Polski Ludowej, jego zeznania umocniły śledczych w przekonaniu, że cała akcja ujawnieniowa od samego początku była próbą wyprowadzenia w pole organów bezpieczeństwa publicznego oraz przykrywką dla planowanej nielegalnej działalności przeciwko...

Dokument, którym posługiwał się Maksym Żeleźniak, gdy w 1768 roku wtargnął do Rzeczypospolitej i zgromadził wokół siebie lumpenproletariat, a następnie dokonał grabieży i mordów. Jak podaje Andrzej Michalski w artykule pt. Ku pamięci i przestrodze. Relacja naocznego świadka księdza trynitarza brusiłowskiego z wydarzeń na Ukrainie w roku 1768 (Scripta Historica nr 21/2015, s. 60 przypis 13), jedyna zachowana kopia dokumentu została wydana w języku francuskim w wydawnictwie Bibliotheque de Archives diplomatigue. Pologne...

Oprócz dostaw broni Moskwa wysłała do Hiszpanii kilka tysięcy żołnierzy oraz specjalistów cywilnych.          Na początku 1936 roku  wojskowym doradcą  w Hiszpanii został kombrig Władimir Goriew-Wysokogoriec, dotychczasowy dowódca brygady zmechanizowanej Leningradzkiego Okręgu Wojskowego, który wkrótce został  attaché wojskowym przy sowieckim poselstwie w Hiszpanii. Goriew faktycznie kierował obroną Madrytu w listopadzie 1936 roku. Jednym z jego...

Podstawowym celem polskich misji wywiadowczych do Hiszpanii było poznanie tajemnic niemieckiej i sowieckiej broni pancernej i sprzętu lotniczego.              W połowie grudnia 1936 roku został wysłany do Lizbony, oficjalnie jako korespondent PAT, a w rzeczywistości w celach wywiadowczych ppłk. dypl. art. Aleksander Kędzior. Jego pierwotnym zadaniem było przedostanie się do wojsk gen. Franco z zadaniem obserwowania niemieckiej oraz zdobycznej sowieckiej broni pancernej oraz sprzętu...

Mit Dąbrowszczaków został najmocniej wykorzystany w propagandzie PRL w 1966 roku.          W trakcie walki z tzw. prawicowym odchyleniem kilku Dąbrowszczaków z Wacławem Komarem i Grzegorzem Korczyński na czele zostało poddanych represjom. Represje te sprawiły, iż w 1951 roku – w piętnastą rocznicę wybuchu hiszpańskiej wojny domowej, całkowicie pominięto temat brygad międzynarodowych i udziału w nich polskich komunistów. Sytuacja powtórzyła się  także pięć lat pó...

Opisując hiszpańską wojnę domową niezwykle rzadko wspomina się ochotników, którzy przybyli na Półwysep Iberyjski, aby walczyć  po stronie frankistowskiej kontrrewolucji.           Po wybuchu hiszpańskiej wojny domowej, rząd francuski w dniu 1 sierpnia 1936 roku  zaproponował utworzenie Międzynarodowego Komitetu Nieinterwencji, zrzeszającego  państwa, które zobowiążą się, że nie będą w żaden sposób wspierać ani jednej ze stron...

Lecimy do Polski. Uhonorować polskich żołnierzy, którzy walcząc na frontach II wojny światowej u boku kanadyjskich towarzyszy broni, oddali życie w nadziei, że kiedyś powrócą do ojczyzny. Ci, którzy zginęli, pozostali na cmentarzach Normandii, ci którzy przeżyli pozostali na emigracji, albo powrócili za żelazną kurtynę, i bardzo często trafiali do ubeckich kazamatów, otrzymywali wyroki śmierci, tracili prawa publiczne a ich ciała wrzucano do dołów, które nigdy nie miały zostać grobami,...

Jan Mazurkiewicz „Radosław” odegrał czołową rolę w akcji ujawniania się b. żołnierzy Armii Krajowej na jesieni 1945 roku.            Jan Mazurkiewicz urodził się 27 sierpnia 1896 roku we Lwowie. Dzieciństwo spędził w Złoczowie, małym miasteczku we wschodniej Galicji, gdzie jego ojciec miał zakład bednarski. Po przeniesieniu się rodziny w 1911 roku do Lwowa uczył się w VII Gimnazjum Miejskim, jednocześnie działając w ruchu skautowskim, był też członkiem Towarzystwa Gimnastycznego...

W połowie września 1939 roku ks. prymas August Hlond opuścił Polskę udając się do Rzymu.          Wybuch wojny zastał prymasa Hlonda w Poznaniu. „Około godz. 6.50, -  zapisał w dzienniku - gdy przechodzi­łem przez salon tronowy, usłyszałem straszliwą detonację, po której nastąpiły dalsze (...). Poszedłem do aparatu radiowego w pracowni, sły­szę szyfry wojskowe, a potem z Warszawy wiadomość, że wojska nie­mieckie bez zapowiedzi przekroczyły w różnych punktach granicę pol...

Od początku swej misji w Bukareszcie Roger Raczyński dążył do ponownego zacieśnienia relacji polsko-rumuńskich.          Zasadnicza różnica zdań między królem a ministrem spraw zagranicznych w sprawie stosunku do Węgier i Niemiec, doprowadziła w drugiej połowie grudnia 1938 roku do dymisji Comnena. Jego następcą został  Grigore Gafencu, „zdaje sobie niewątpliwie sprawę – oceniał w styczniu 1939 roku polski ambasador -  że objął tekę w ciężkim momencie, że ma wiele bardzo...

Niekonsekwentna polityka Wielkiej Brytanii i Francji umożliwiła Niemcom zdobycie Norwegii na wiosnę 1940 roku.            Wszelkie ewentualne działania aliantów na rzecz powstrzymania eksportu do Niemiec szwedzkiej rudy żelaza przez norweski port w Narwiku  oznaczałyby pogwałcenie norweskiej neutralności. Nic więc dziwnego, iż Londyn uważał, że dopiero jakakolwiek niemiecka akcja zbrojna skierowana przeciw Norwegii może posłużyć jako doskonałe usprawiedliwienie dla alianckiej interwencji...